Bolcieniki

Bolcieniki (Бальценікі) to niewielka miejscowość w rejonie werenowskim na Białorusi, położona tuż przy granicy z Litwą.

Zachował się tu interesujący zespół dworski. W końcu XVII w. majątek ten należał do skarbnika Wielkiego Księstwa Litewskiego Jana Szrettera. W 1723 r. Bolcieniki znalazły się w ręku Puttkamerów i pozostawały własnością tej rodziny do II wojny światowej. W 1 połowie XIX w. majątek należał do hr. Wawrzyńca Puttkamera, który w 1821 r., poślubił ukochaną Adama Mickiewicza – Marylę Wereszczakównę i zamieszkał z nią w istniejącym tu wówczas niewielkim dworze. Mickiewicz kilkakrotnie odwiedził Puttkamerów w Bolcienikach, bywali tu także jego wileńscy przyjaciele. Maryla wraz z mężem mieszkała w Bolcienikach do śmierci Wawrzyńca w 1850 r., kiedy to przeniosła się do sąsiedniego majątku Brażelce, gdzie zmarła w 1863 r. Ostatnią właścicielką majątku była Janina z Puttkamerów Żółtowska, która opisała m.in. Bolcieniki w swych wspomnieniach Inne czasy, inni ludzie wydanych przez Polską Fundację Kulturalna w Londynie w 1959 r. i wznowionych w 1998 r.

Zachowany do naszych czasów neogotycki dwór w Bolcienikach został wybudowany w l. 1890-1896 na miejscu starego dworu przez wnuka Maryli Wawrzyńca Puttkamera, wg projektu Tadeusza Rostworowskiego. Jest to budynek o bryle nieregularnej zbudowany z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Składa się z części piętrowej i parterowej, każda z nich zaakcentowana jest ryzalitem zakończonym trójkątnym szczytem. Pomiędzy ryzalitami od frontu znajduje się wgłębny trójarkadowy portyk. Okna w większości ostrołukowe, z ozdobnym obramieniem. We wnętrzach zachowały się trzy piece kaflowe z k. XIX w., stolarka oraz część stiukowych zdobień ścian i sufitów. W budynku mieszczą się obecnie biura miejscowego kołchozu, oraz biblioteka, w której znajduje się skromna ekspozycja muzealna poświęcona Adamowi Mickiewiczowi. W pobliżu dworu stoją prostopadle do niego trzy stare kamienne budynki gospodarcze, tworząc dziedziniec, ozdobiony kwiatowym gazonem. Koło dworu rosną ogromne akacje, wyrosłe z nasion, które przysłał Maryli z Rzymu przyjaciel Mickiewicza Antoni Edward Odyniec. Za dworem rozciąga się park o powierzchni 8 ha, kilkakrotnie przekomponowywany. W okresie budowy nowego dworu park powiększono wg projektu ogrodnika z Wilna – Pawłowicza. W cennym drzewostanie rośnie kilka gatunków drzew i krzewów egzotycznych. Zachowała się także piękna aleja lipowa, wiodąca do stawu na rz. Grożółce, zwanego “Morzem Maryli”. Za stawem, w odległości ok. 500 m od dworu i parku, znajduje się niewielki sosnowy lasek, zwany “Gaikiem”. Tu Maryla spotykała się z Mickiewiczem, i tu szukała odosobnienia podczas samotnych spacerów. W centrum “Gaiku” znajduje się głaz z wyrytym przez nieszczęśliwą hrabinę Puttkamerową krzyżem, mającym symbolizować śmierć jej miłości do poety.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski