Pałac Niemcewiczów w Skokach


Skoki (Скокі) to wieś, a niegdyś również ośrodek dóbr, położona na nad rzeką Leśną na obrzeżach Brześcia, o kilka kilometrów na północny zachód od centrum miasta.

Co najmniej od początku XVIII w. do 1939 r. miejscowe dobra należały do rodziny Niemcewiczów. W Skokach urodził się klasyk literatury polskiej, poeta, pisarz, dramaturg, publicysta i działacz społeczny i polityczny, Julian Ursyn Niemcewicz (1757‑1841). Przyszedł on na świat jeszcze w starym dworze, który jego ojciec rozebrał podczas budowy nowej rezydencji. W zachowanym do naszych dni pałacu upłynęło dzieciństwo i młodość poety. W 1777 r. Niemcewicz ukończył Korpus Kadetów w Warszawie. W 1794 r. był adiutantem Kościuszki, został ranny podczas bitwy pod Maciejowicami dostał się wraz z nim do niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu 1796 r. wyjechał z Kościuszką do Ameryki, gdzie utrzymywał bliskie kontakty z pierwszym prezydentem USA George Washingtonem. Do kraju wrócił w 1802 r. Odziedziczywszy po śmierci ojca majątek, osiadł w rodzinnych Skokach, gdzie mieszkał stale do 1804 r., a później przebywał tu okresowo. W kraju Niemcewicz oddał się działalności pisarskiej i naukowej. W 1827 r. został przewodniczącym Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W l. 1830‑31 brał udział w powstaniu listopadowym, a po jego zakończeniu udał się na emigrację do Francji. Zmarł w Paryżu w 1841 r. Najbardziej znanymi dziełami Niemcewicza są dramat Powrót posła (1790), cykl poetycki Śpiewy historyczne (1816) oraz pamiętniki: Pamiętnik czasów moich (1848) i Podróże historyczne po ziemiach polskich odbyte od 1811 do 1828 r. (1858).

Barokowy pałac w Skokach został zbudowany w latach 70‑tych XVIII w. przez Marcelego Niemcewicza, ojca poety. Jest to piętrowy siedmioosiowy budynek o zwartej bryle, nakryty wysokim łamanym dachem. Do boków pałacu przylegają dwa cofnięte do tyłu alkierze wieżowe. Oś główna elewacji frontowej zaznaczona jest parą podwójnych pilastrów i niedużym niskim portykiem o dwóch czworobocznych filarach dźwigających balkon. Bardzo podobnie wygląda elewacja ogrodowa, z tym, że jest ona znacznie szersza, ze względu na oba alkierze tworzące jedną linię z tylną elewacją i tym samym rozszerzające ją o dwie osie. Po II wojnie światowej w pałacu mieściła się szkoła. Po wybudowaniu obok nowego dużego budynku szkolnego pałac przez wiele lat był opuszczony i zdewastowany, obecnie jednak rozpoczęto jego remont z przeznaczeniem na muzeum. Nie ocalały inne budowle zespołu pałacowego: oficyny, brama wjazdowa i kaplica. Zachował się natomiast regularno‑krajobrazowy park o powierzchni ok. 5 ha, i wydłużonym rozplanowaniu symetryczno‑osiowym z aleją centralną i okrężną aleją peryferyjną. W parku rosną liczne gatunki egzotycznych drzew i krzewów.

W odległości ok. 3 km na północny zachód od pałacu, na wzgórzu wśród pól niedaleko linii kolejowej z Brześcia do Czeremchy, stoi duża kolumna wzniesiona ok. 1770 przez Marcelego Niemcewicza w pobliżu starego drewnianego dworu w Skokach, w którym przyszedł na świat Julian Ursyn Niecewicz. Miejscowa ludność nazywa ją Kolumną Rafała, jako, ze niegdyś wieńczyła ją figura archanioła Rafała.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply