To osada szlachecka, niegdyś bojarska, na rzeczce Weretei.
Siedziba parafii. Na ryby chodziło się tu z siatką, bo wędki były zabawą dla “hultajów”. Okolica znana była z powodu sławnego i dość popularnego nazwiska szlachty kresowej.
W rejestrze parafialnym, sporządzonym w 1871 roku w okolicy mieszkały 62 rodziny katolickie, wśród których nazwiskiem Ejsmont prezentowało się 11 gospodarzy i drugie tyle – nazwiskiem Kulikowscy. Mieszkali tam jeszcze Narbuttowie, Lisowscy, Steckiewiczowie, Cydzikowie, Siemaszkowie, Tołoczkowie, Petelczycowie.
W 1843 roku był tam także majątek Wielkie Ejsmonty. Należał do mienia państwowego. Mieszkało w nim 21 “dusz” – osób, które wykonywały powinności jednego dnia pańszczyzny i dwóch dni z furmanką “na potrzebę”.
Według dokumentu z Grodzieńskiego Archiwum Historycznego (F. 806 op.1, ed. chr. 427, list 10) w skład Parafii Wielkie Ejsmonty wchodziły następujące majętności szlacheckie (w tabeli obok nazwy podano ilość wiernych w 1901 roku):
Nazwa |
Rodzaj osady |
Mężczyzn |
Kobiet |
Wielkie Ejsmonty Iwanowcy Kuliki Karasiewszczyzna Mitkiewiczy Siemerenki Siezeniewiczy Radziewicze Cydziki Hlindziczy Macijewicze Wielkie Jodkiewicze Małe Jodkiewicze Żukiewiczy Misiewiczy Kniaziewicze Krasnik Massalanie Olekszyce Żebry Irkowszczyzna Łaniewiczy Zaniewiczy Biereżki Staniewiczy |
okolica majątek okolica folwark okolica folwark okolica folwark folwark okolica okolica okolica okolica okolica okolica majątek majątek majątek majątek folwark folwark okolica okolica okolica okolica |
219 5 77 10 33 2 52 12 37 37 52 208 48 80 42 20 29 36 17 4 7 45 192 20 70 |
204 5 70 7 28 5 48 13 26 29 45 220 44 74 36 20 23 30 19 4 2 37 172 16 68 |
Władze sowieckie represjonowały w Ejsmontach 12 osób. W gaziecie “Nowe Życie” nr 44 z 26 października 1919 roku pisano: ,,W. Ejsmonty jest to okolica szlachecka zamieszkana przez gospodarzy średniozamożnych. Na miejscu jest kościół murowany, który jeszcze przed wojną staraniem miejscowego proboszcza pięknie został odnowiony”.
Cmentarz i kościół
Cmentarz katolicki, który istniał przy kościele od początku wieku XIX, został zlikwidowany przez władze miejscowe w latach 70-tych XX wieku. Niektóre pomniki zostały zebrane przez miejscowego księdza i ustawione za nawą kościoła.
W środku okolicy szlacheckiej, otoczony tradycyjnym murem z kamienia polnego, stoi kościół o architekturze klasycznej. Dach dwuspadowy, a główną fasadę, pod Okiem Boskim na szczycie, zdobią kolumny. Między nimi chowa się główne wejście. Murowana świątynia wzniesiona została na miejscu świątyni drewnianej w 1848 roku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus, kilka obrazów na deskach, prace chyba lokalnego samouka. Rzeźby jeszcze ze starego kościoła. Na prawej ścianie doszukamy się nowo zawieszonego epitafium. Czytamy: “Jan Bisping 1880-1940, ordynat massalański, szambelan papieski, oraz Maria z Zamojskich Po voto ks. Radziwiłł Janowa Bisping 1887-1961. Ave Maria 1995 rok”.
Chociaż kościół tutaj nigdy nie był zamknięty, jednak i on, a z nim i parafianie, odczuli zaloty władzy ateistycznej. Przez jakiś czas nie było księdza, ale parafianie sami modlili sie i zbierali podatki, aby nie dać przyczyny do zamknięcia kościoła. W 1954 roku przybył do Wielkich Ejsmontów ks. Stanisław Soroka – to na jego duszpasterskie lata przypadły trudne czasy wypróbowania wiary katolickiej parafian. Proboszcz był wielkim autorytetem dla wiernych, zmarł w 1975 roku. kolejnymi proboszczami byli ks. Józef Macijewski (po siedmiu latach lagrów sowieckich), potem od 1990 roku ks. Karol Barnas, kapłan z Polski. Ksiądz Barnaś jest uśmiechnięty, gościnny i pracowity. Szanując pamięć zmarłych, zebrał pozostałości pomników po zniszczonym przez kołchoz starym cmentarzu i umieścił je obok kościoła.
Stanisław Poczobut
Zostaw odpowiedź
Chcesz przyłączyć się do dyskusji?Nie krępuj się!