To osada szlachecka, niegdyś bojarska, na rzeczce Weretei.
Siedziba parafii. Na ryby chodziło się tu z siatką, bo wędki były zabawą dla “hultajów”. Okolica znana była z powodu sławnego i dość popularnego nazwiska szlachty kresowej.

W rejestrze parafialnym, sporządzonym w 1871 roku w okolicy mieszkały 62 rodziny katolickie, wśród których nazwiskiem Ejsmont prezentowało się 11 gospodarzy i drugie tyle – nazwiskiem Kulikowscy. Mieszkali tam jeszcze Narbuttowie, Lisowscy, Steckiewiczowie, Cydzikowie, Siemaszkowie, Tołoczkowie, Petelczycowie.

W 1843 roku był tam także majątek Wielkie Ejsmonty. Należał do mienia państwowego. Mieszkało w nim 21 “dusz” – osób, które wykonywały powinności jednego dnia pańszczyzny i dwóch dni z furmanką “na potrzebę”.

Według dokumentu z Grodzieńskiego Archiwum Historycznego (F. 806 op.1, ed. chr. 427, list 10) w skład Parafii Wielkie Ejsmonty wchodziły następujące majętności szlacheckie (w tabeli obok nazwy podano ilość wiernych w 1901 roku):

Nazwa

Rodzaj osady

Mężczyzn

Kobiet

Wielkie Ejsmonty

Iwanowcy

Kuliki

Karasiewszczyzna

Mitkiewiczy

Siemerenki

Siezeniewiczy

Radziewicze

Cydziki

Hlindziczy

Macijewicze

Wielkie Jodkiewicze

Małe Jodkiewicze

Żukiewiczy

Misiewiczy

Kniaziewicze

Krasnik

Massalanie

Olekszyce

Żebry

Irkowszczyzna

Łaniewiczy

Zaniewiczy

Biereżki

Staniewiczy

okolica

majątek

okolica

folwark

okolica

folwark

okolica

folwark

folwark

okolica

okolica

okolica

okolica

okolica

okolica

majątek

majątek

majątek

majątek

folwark

folwark

okolica

okolica

okolica

okolica

219

5

77

10

33

2

52

12

37

37

52

208

48

80

42

20

29

36

17

4

7

45

192

20

70

204

5

70

7

28

5

48

13

26

29

45

220

44

74

36

20

23

30

19

4

2

37

172

16

68

Władze sowieckie represjonowały w Ejsmontach 12 osób. W gaziecie “Nowe Życie” nr 44 z 26 października 1919 roku pisano: ,,W. Ejsmonty jest to okolica szlachecka zamieszkana przez gospodarzy średniozamożnych. Na miejscu jest kościół murowany, który jeszcze przed wojną staraniem miejscowego proboszcza pięknie został odnowiony”.

Cmentarz i kościół

Cmentarz katolicki, który istniał przy kościele od początku wieku XIX, został zlikwidowany przez władze miejscowe w latach 70-tych XX wieku. Niektóre pomniki zostały zebrane przez miejscowego księdza i ustawione za nawą kościoła.

W środku okolicy szlacheckiej, otoczony tradycyjnym murem z kamienia polnego, stoi kościół o architekturze klasycznej. Dach dwuspadowy, a główną fasadę, pod Okiem Boskim na szczycie, zdobią kolumny. Między nimi chowa się główne wejście. Murowana świątynia wzniesiona została na miejscu świątyni drewnianej w 1848 roku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus, kilka obrazów na deskach, prace chyba lokalnego samouka. Rzeźby jeszcze ze starego kościoła. Na prawej ścianie doszukamy się nowo zawieszonego epitafium. Czytamy: “Jan Bisping 1880-1940, ordynat massalański, szambelan papieski, oraz Maria z Zamojskich Po voto ks. Radziwiłł Janowa Bisping 1887-1961. Ave Maria 1995 rok”.

Chociaż kościół tutaj nigdy nie był zamknięty, jednak i on, a z nim i parafianie, odczuli zaloty władzy ateistycznej. Przez jakiś czas nie było księdza, ale parafianie sami modlili sie i zbierali podatki, aby nie dać przyczyny do zamknięcia kościoła. W 1954 roku przybył do Wielkich Ejsmontów ks. Stanisław Soroka – to na jego duszpasterskie lata przypadły trudne czasy wypróbowania wiary katolickiej parafian. Proboszcz był wielkim autorytetem dla wiernych, zmarł w 1975 roku. kolejnymi proboszczami byli ks. Józef Macijewski (po siedmiu latach lagrów sowieckich), potem od 1990 roku ks. Karol Barnas, kapłan z Polski. Ksiądz Barnaś jest uśmiechnięty, gościnny i pracowity. Szanując pamięć zmarłych, zebrał pozostałości pomników po zniszczonym przez kołchoz starym cmentarzu i umieścił je obok kościoła.

Stanisław Poczobut

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply