Zastaw się a postaw się

„Zbrojni, wśród których rozróżniamy husarzy i pancernych, przemieszczają się zawsze w towarzystwie kilku pachołków, mających pieczę nad bojowymi końmi, noszącymi uzdy przyozdobione srebrnymi blaszkami i guzami, haftowane siodła z łękami i strzemionami złoconymi, a czasem z masywnego srebra, oraz obszerne czapraki zwisające na turecką modłę, której przepych Polacy naśladują, jak tylko potrafią.”[1]

Tak polskich husarzy charakteryzował François-Marie Arouet de Voltaire, francuski pisarz, który opublikował dzieło poświęcone historii króla szwedzkiego Karola XII.

W tekście Husarski inwentarzpodałem spis rzeczy należących do towarzysza husarskiego. Dowódcy byli jeszcze zamożniejsi. Jak słusznie zauważył Voltaire, Polacy starali się dorównać, a nawet prześcignąć w tym względzie Turków. Poniżej przykład. Jest to wypis ekwipunku husarskiego z listy ruchomości, które książę Paweł Karol Sanguszko posiadał po swej zmarłej w 1729 r. żonie Marii Annie z Lubomirskich (córce Józefa Karola Lubomirskiego i Teofili z Zasławskich Lubomirskiej; Maria Anna i Paweł Karol pobrali się w 1710 roku), a które w roku 1738 przekazał swemu z nią synowi Januszowi Aleksandrowi Sanguszce.

Zmarły w 1702 roku Józef Karol Lubomirski, do którego zapewne te rzeczy wcześniej należały, był rotmistrzem husarskim. W ramach pułku Rafała Leszczyńskiego, pod porucznikiem Stanisławem Grzybowskim, chorągiew J. K. Lubomirskiego wzięła udział w bitwie pod Kliszowem 1702 roku.

Wypis ekwipunku husarskiego z listy ruchomości, które książę Paweł Karol Sanguszko posiadał po swej zmarłej w 1729 r. żonie Marii Annie z Lubomirskich [2].

  • Usarska kulbaka złocista na obie strony oprawna, sztuczki na niej rubinowe z szmaragdami, srebrną materyją pokryta, złotem haftowana. Rubinów w niej znajdzie się n[umer]o 240 a szmaragdów 9.
  • Rząd usarski suty pozłocisty z blachmalem; nagłówek, podpiersień i uździeniczka ze wszystkimi sztuczkami; torg karmazynowy ze złotem z klamrami srebrnemi pozłocistymi n[umer]o jeden.
  • Rząd usarski złocisty z podpiersieniem, nagłówkiem i napryskiem srebrnym łańcuszkiem spajany turkusami sadzony, których jest n[umer]o 369 i kamieni czerwonych n[umer]o 21.
  • Rząd usarski złocisty na srebrnej taśmie z nagłówkiem podpiersieniem i napryskiem rubinami i szmaragdami sadzony, w którym znajduje się rubinów n[umer]o 655 a szmaragdów trzy, przy podpiersieniu sznur suty z ciągnionego srebra.
  • Toków na taśmach karmazynowych jedwabnych złotem przerabianych z sztuczkami pozłocistymi w jednym płótnie razem oszytych n[umer]o 4.
  • Item tok biały na taśmie złotej z sztukami złotymi n[umer]o
  • Koncerz usarski szczerozłotem wszystek oprawiony z jednej strony turkusami z kamieniami sadzony na którym niedostaje kamieni róznych n[umer]o 39
  • Strzemiona srebrne pozłociste usarskie przy nich sztuki rubinami i szmaragdami sadzone na obu dwóch znajduje się szmaragdów n[umer]o 6, rubinów n[umer]o 71.
  • Strzemiona usarskie, miedziane, pozłociste.

dr Radosław Sikora

Tematy pokrewne:

„Husarski inwentarz”

„Husarz kontra kirasjer”

„Najwszechstronniejsza kawaleria w dziejach”

„Jak walczyła husaria?”

„Husarze – wcale nie tacy wielcy”

„I toć to jest, co ich tak strasznymi i okrutnymi czyni”, czyli husaria i skóry

„Wczesne karaceny w Polsce”

„Spodnie husarzy w XVII i XVIII w.”

„Husarzu ściągnij skórzane rękawice!”

„Husarskie igrzyska na ostre kopie”

„Gdzie się podziały zbroje husarskie? Czyli jak staliśmy się Europejczykami.”

„Morale i husaria”

„Dlaczego husaria była najlepsza?”

„Żywe tarany”

„Chwała i apologia husarii”

„Rekonstruktorzy husarii – lista”
_______________________

Przypisy:

[1] Na język polski przetłumaczył Krzysztof Jagusiak. W oryginale: „Leur Gens-d’armes sur tout que l’on distingue en Houssarts & Pancernes ne marchent qu’accompagnés de plusieurs valets qui leur tiennent des chevaux de main, ornés de brides à plaques & cloux d’argent, de selles brodées, d’arçons, d’étriers dorés, & quelquefois d’argent massif, avec de grandes housses traînantes à la maniere des Turcs, dont les Polonois imitent autant qu’ils peuvent la magnificence.” (François-Marie Arouet de Voltaire, Histoire de Charles XII, Roi de Suede. Bazylea 1732. s. 60).

[2] ANK, Archiwum Sanguszków, rkps 540.

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply