Przyłączenie Rusi Czerwonej do Polski

W początkach wieku XIV Ruś Halicko – Włodzimierska, tj. tereny rozciągające się w głąb Podola na południowy – wschód od Roztocza Lwowsko – Tomaszowskiego, ulegała coraz większej destabilizacji i pogrążała się w upadku społeczno-gospodarczym. Taki stan rzeczy wynikał w dużej mierze z faktu, iż ziemie te z jednej strony padały ofiarą niszczących najazdów tatarskich, z drugiej zaś podlegały stałym naciskom litewskim z północy. Stąd też książę halicki Jerzy II spoglądał z nadzieją w kierunku Rzeczypospolitej i Węgier, szukając wsparcia u Kazimierza Wielkiego oraz Karola Roberta Andegaweńskiego. Ci ostatni natomiast ze swej strony żywo zainteresowani byli pogranicznymi terenami Grodów Czerwieńskich i Podola.

W 1340 roku, po śmierci Jerzego II, przychylność bojarstwa z wyżej wzmiankowanych ziem zaczęła coraz wyraźniej przeważać na stronę polską. I to na tyle silnie, iż pojawiły się propozycje zawarcia unii. Taki stan rzeczy pozwolił Kazimierzowi Wielkiemu najpierw
na zawarcie porozumienia z przedstawicielami szlachty ruskiej, a następnie – w 1349 roku – na szybkie i całkowite opanowanie militarne Księstwa Halicko – Włodzimierskiego. Kwestia pretensji korony węgierskiej do tychże obszarów uregulowana została w roku następnym –
na mocy układu podpisanego w Budzie- zaś dwa lata później kolejne porozumienia oddały Wołyń Litwie, a Ruś Czerwoną królowi polskiemu. Nie doszło jednak przy tym
do oficjalnego włączenia ziemi ruskiej do Polski, lecz Kazimierz Wielki zdecydował się na utrzymanie z nią związków o charakterze unii personalnej.

Dopiero w 1387 roku Jadwiga podjęła działania, mające na celu przekwalifikowanie wzajemnych relacji tych dwóch organizmów terytorialnych na stały związek państwowy, choć z zachowaniem formalnej odrębności Rusi Halickiej. Wyrazem tegoż było brzmienie tytulatury królów Rzeczypospolitej, gdzie wyszczególniano wyraźnie, iż każdy z nich jest „królem polski, wielkim księciem litewskim, ruskim,…etc.” Tak więc ta część późniejszej Ukrainy formalnie nie została do Polski inkorporowana, lecz – przenosząc w realia XIV – wieczne terminologię późniejszą – niejako z nią skonfederowana. Nie zmienia to jednak faktu, iż granica polsko – ruska szybko ulegała zatarciu, zwłaszcza dzięki silnym
i dwukierunkowym oddziaływaniom kulturowym.

Równolegle przebiegała ekspansja na południowy – wschód Wielkiego Księstwa Litewskiego, które objęło swymi granicami Białoruś i Ruś Naddnieprzańską, sięgając nawet na skraj ziem wielkoruskich. Zjawisko to o tyle było znaczącym, iż po unii Litwy z Polską doszło do administracyjnego połączenia w ramach Korony Rusi Czerwonej i Podola
z ziemiami naddnieprzańskimi (1569 r.). Sytuacja ta zaś umożliwiała tamtejszej ludności uświadomienie sobie jedności tegoż terytorium i co z tego wynika – odrębności narodu ukraińskiego.

Kresy.pl