Materiały do dziejów diecezji Łuckiej

Książka do dziejów diecezji łuckiej “Relacje o stanie dekanatów i parafii 1941- 1944”, wydana przez ośrodek “Wołanie z Wołynia” rodziła się w bólach. Zawarte w niej dokumenty długo czekały na druk w Ośrodku Archiwów Bibliotek i Archiwów Kościelnych KUL.

Ksiądz Witold Józef Kowalow zdecydował się na ich publikację uważając, że warunkiem pojednania polsko- ukraińskiego jest pokazanie prawdy o tym, co zdarzyło się na Wołyniu w latach II wojny światowej. Zawarte w publikacji materiały niewątpliwie prawdę tę pokazują. Składa się na nie korespondencja księży diecezji łuckiej z ordynariuszem bp Adolfem Szelążkiem, obejmująca czas okupacji niemieckiej od 1941 do 1944r. Jest ona lakoniczna, ale tym bardziej wstrząsająca. W okresie nasilającego się terroru band ukraińskich proboszcz donosi biskupowi lakonicznie “jeszcze żyję”… Niektóre są jednak obszerniejsze, jak np. dziekana Jana Markula proboszcza parafii Kamień Koszyrski, w którym donosi on ordynariuszowi, że :” Zaczęły się masowe mordy Polaków, zginęło około 300 dusz z tutejszych parafii. Wsie i kolonie polskie opustoszały. Część parafian przybyła do miasta, reszta rozproszyła się na wszystkie strony. Parafia Małe Hołoby nie istnieje. Ksiądz Chojecki wyjechał nie wiadomo gdzie. Na cały dekanat pozostało nas tylko dwóch- ks. Iwanicki w Wielkiej Głuszy i ja. Parafianie moi mieszkający w mieście korzystają z każdej okazji, by wyjechać do Kowla, a stamtąd dalej do Chełma.”

Ksiądz Stanisław Żyrkowski wikary w parafii farnej we Włodzimierzu pisał w podobnym tonie:” W Kisielinie i Porycku kościoły spalone, a w Sielcu spalona plebania.(…) Wiele rodzin i poszczególnych osób naszych okolic, wprost cudem uniknęło śmierci. Godną podziwu była obrona plebani w Kisielinie, gdzie kilkudziesięciu ludzi potrafiło się bronić przez kilkanaście godzin cegłami z rozebranego pieca”.

Pracę powyższą można polecić nie tylko historykom polskim, ale i ukraińskim. Pomoże im zrozumieć tragizm tamtych czasów.

Marek A. Koprowski

Materiały do dziejów diecezji łuckiej, Relacje o stanie dekanatów i parafii 1941-1944, Biały Dunajec- Lublin- Łuck- Ostróg 2005