Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t. 2

Tom II “Ilustrowanego przewodnika po zabytkach kultury na Ukrainie” pióra Jacka Tokarskiego, traktuje o Wołyniu i Podolu, najbardziej chyba romantycznych terenach dawnej Rzeczypospolitej.

Sporo tu zamków i ruin owianych legendą kresowych rycerzy. Zgodnie z układem w I tomie , tom II ogranicza się do granic administracyjnych regionów, co nie zawsze zwłaszcza w przypadku Wołynia pokrywa się z granicami geograficznymi. W przypadku Wołynia autor ograniczył się do obwodów wołyńskiego i rówieńskiego. Pisząc o Podolu natomiast do obwodów: tarnopolskiego i chmielnickiego. Przewodnik ma podobny układ jak poprzednie przewodniki z tej serii. Został tylko wzbogacony o krótki kurs z dziejów Wołynia i Podola, co czytelnikowi niezbyt zorientowanemu w historii Kresów pozwoli na lepsze zrozumienie treści haseł. Szkoda tylko, że jego autor pominął dyplomatycznie rzezie na Wołyniu i Galicji Wschodniej. One także bowiem miały wpływ na obecny stan nie tylko ludnościowy, ale również na stan polskiej spuścizny materialnej. Szereg obiektów zabytkowych zostało nie tylko spalonych, ale wręcz zrównanych z ziemią przez ukraińskich nacjonalistów. Wertując przewodnik można zajrzeć do Beresteczka, Czartoryska, Włodzimierza Wołyńskiego, Lubomla, Korca i Dermania. Poznajemy historię Dubna i odwiedzamy Poczajowską Ławrę. Z perspektywy Góry Bony spoglądamy na Krzemieniec Juliusza Słowackiego i przejeżdżamy wzdłuż linii obronnej fortec kresowych, zaczynającej się w słynnym kresowym Zbarażu i biegnącą przez Tarnopol, Mikulince, Trembowlę do Czortkowa. Możemy odwiedzić też słynne sanktuarium maryjne w Latyczowie. Albo udać się wprost do Kamieńca Podolskiego , co zresztą czyni większość udających się na Podole polskich turystów. Przewodnik, na czym polega jego wartość namawia jednak do odwiedzenia wielu miejscowości, do których zazwyczaj podróżujący po Kresach Polacy raczej nie zaglądają. Czy ktoś bawiąc w Kamieńcu jedzie np. do Paniowiec czy Bakoty.

Marek A. Koprowski

Jacek Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach na Ukrainie t.II. Warszawa 2001. s. 286