Jak zginął „Walter”?

Gloryfikacja UPA trwa. Na Wołyniu ma ona państwowy charakter. W księgarniach w Równem co rusz można kupić pozycje wychwalające zasługi tej formacji.

Śmierć Wasyla Czerwonija (sponsorującego wszystkie banderowskie i jadowicie antypolskie wydawnictwa), co wielu dotąd niewierzących uznało za dowód istnienia Boga, nie zatrzymała edytorskiej fali sławiącej rezunów. Niedawno w Równem ukazała się książka “Hurby – kwiecień1944 r” pióra Igora Marczuka i Olega Tyszenko, wychwalająca osiągnięcia bojowe UPA. Słowo wstępne napisał do niej Wiktor Matczuk, rówieński gubernator i jednoczesnie szef obwodowej organizacji “Naszej Ukrainy”. Praca ta zawiera passus dotyczący śmierci generała Karola Świerczewskiego “Waltera”, który świadczy, że panowie ci niewiele wiedzą o warsztacie historyka i piszą najzwyczajniejsze bzdury. Gdyby sięgnęli chociażby do prac, które ukazały się w Polsce w ramach “Archiwum Ukraińskiego” pióra Eugeniusza Misiły, ukraińskiego historyka zajmującego się intensywnie od kilkunastu lat rehabilitacją UPA, to szanowaliby przynajmniej fakty, a nie tworzyli “banderowskich mitów”. Relacje uczestników zasadzki, majora Stefana Stebelskiego “Chrynia” i Mirosława Soroki “Ptaka”, wystawiają im kiepskie świadectwo. Zdają się one też sugerować, że śmierć Świerczewskiego była przypadkowa i zrzucanie winy za nią na kogokolwiek jest nadużyciem. Między relacjami upowców są też poważne rozbieżności. Jeden twierdzi, że ochrona Świerczewskiego składała się z 60, a drugi, że tylko z 35 żołnierzy. Dla podkreślenia swojego znaczenia w całej akcji twierdzą, że tylko sama forpoczta generała składała się z czterech tankietek, czyli samochodów pancernych, a za nimi cztery samochody z bezpośrednią ochroną generała. Między nimi, czyli w środku tej drugiej kolumny, w jeepie poprzedzanym przez dwa samochody i eskortowanym z tyłu przez dwie ciężarówki, w asyście trzech oficerów miał jechać Świerczewski.

Kłamstwo herosów

Jest to oczywiste kłamstwo ze strony banderowskich herosów. Ma ono dowieść, że podejmując się ataku na konwój generała, UPA dokonała bohaterskiego aktu, który powinien być zapisany złotymi zgłoskami w jej historii i powinien uchodzić za jeden z największych sukcesów tej formacji w walce o wolną Ukrainę. Miał on być drugim generałem “upolowanym” przez UPA (po dowódcy I Frontu Ukraińskiego generale Mikołaju Watutinie). Zabicie Świerczewskiego miało być jeszcze większym sukcesem, bo sowiecki generał, w odróżnieniu od polskiego, jeździł po Wołyniu z symboliczna ochroną.

Najbardziej nawet przyjaźni UPA polscy historycy nie są niestety w stanie potwierdzić tej wersji zabójstwa generała. Specjalna Komisja Śledcza Sztabu Generalnego w sprawie zabójstwa gen. Świerczewskiego przeprowadziła tak wnikliwe śledztwo, że nawet oni powołują się na jej ustalenia. Niektórzy z nich specjalizujący się od lat w wybielaniu UPA cytują wprawdzie ich fragmenty, czyli zeznania jednego ze świadków przesłuchiwanych przez komisję, ale i one niczego do sprawy nie wnoszą.

Żadnych czterech samochodów pancernych w ochronie Karola Świerczewskiego nie było. Gdyby zauważyli to członkowie sotni “Chrynia” i “Bira”, którzy według przywoływanych historyków, mieli zaatakować konwój generała, to pewnie uciekliby na ich widok. Samochód generała w momencie ataku był eksportowany tylko przez jeden samochód. Stan faktyczny eskorty wynosił 23 żołnierzy i 2 oficerów uzbrojonych w 3 rkm-y, automaty PPPsz i KBK. Drugi samochód z resztą ochrony nawalił tuż po wyjeździe z Baligrodu i po uruchomieniu zawrócił, by przesadzić żołnierzy na inny sprawny samochód i dogonić konwój generała.

Błąd generała

Na siódmym kilometrze za Baligrodem konwój generała został ostrzelany silnym ogniem broni maszynowej z sąsiednich wzgórz. Banderowcy dysponowali około 8 karabinami maszynowymi, rozstawionymi na długości 500 m. Na wzgórzach, jak wykazało później śledztwo, mieli przygotowane stałe stanowiska karabinów maszynowych. Gdy tylko zobaczyli nadjeżdżające samochody otworzyli do nich ogień. Te nie zatrzymały się, ale jechały dalej. Stanęły dopiero w momencie, gdy ogień przeciwnika był tak duży, ze uniemożliwiał jazdę. Czując swoją przewagę liczebną i strategiczną, upowcy rozpoczęli natarcie, starali się okrążyć żołnierzy z obu skrzydeł. Generał, na czym polegał jego błąd, dowodził obroną. Wcześniej bowiem nie ustalono, kto w przypadku ataku UPA miał to robić. Generał miał olbrzymi autorytet i nie znosił dyskusji. Gdy nastąpił atak, automatycznie stanął na czele żołnierzy. Pomimo, że dysponował niewielką ilością żołnierzy, polecił im się rozsypać w tyralierę i przejść do kontrataku. Żołnierze wykonali rozkaz, posuwając się do przodu o kilkadziesiąt metrów. W czasie natarcia zginał ppor. Kupiński. Poległ też kierowca samochodu generała, który usiłował zawrócić go w kierunku Baligrodu. Świerczewski przewidując, że Ukraińcy będą chcieli okrążyć dowodzoną przez niego grupę polecił części żołnierzy sformować linię obrony po lewej stronie szosy, wzdłuż przepływającego strumyka z jednoczesnym zabezpieczeniem skrzydeł. Żeby jednak wykonać ten rozkaz, żołnierze musieli przebiec pod silnym ogniem kilkadziesiąt metrów. Generał w pewnym momencie wyprostował się, by lepiej obserwować pole walki wtedy został ugodzony dwoma kulami w brzuch. Wydał wtedy okrzyk “jestem ranny”. W asyście kpt. Cesarskiego i ppor. Łucznika podążył jednak dalej. Wchodząc do strumyka otrzymał jeszcze jeden postrzał w lewą łopatkę. Wspomniani oficerowie wyprowadzili go poza pole ostrzału bandy i opatrzyli mu rany. Te jednak okazały się śmiertelne. Generał zmarł w obecności ppłk Gerharda, ppor. Łucznika i kpt. Cesarskiego. Upowcy widząc, że żołnierze są przegrupowani, powstrzymali atak i zalegli na swych pozycjach, gdy po kilkunatu minutach nadjechał drugi samochód z eskortą generała, najzwyczajniej uciekli. Żołnierze ruszyli za nimi na wzgórze, ale ci nie podjęli walki. Żołnierze zebrali poległych czyli generała Karola Świerczewskiego, ppor. Kupińskiego i szereg. Strzelczyka i przewieźli do Baligordu. Czas trwania boju wynosił według ustaleń ministerialnej komisji od 45 minut do godziny.

Nie pierwszy i nie ostatni

Z przebiegu wydarzeń można wysnuć wnioski, że UPA wcale nie wiedziała o przejeździe generała i zaatakowała jego konwój w trakcie standardowej zasadzki. Atak właśnie w tym miejscu nie był pierwszym ani ostatnim. Później zdarzały się ataki, w których Wojsko Polskie ponosiło ciężkie straty w postaci 20 zabitych żołnierzy. Gdyby dowódcy UPA wiedzieli o inspekcji Świerczewskiego ściągnęliby z okolicy wszystkie sotnie. Teoretycznie mieli przecież możliwość wzięcia Świerczewskiego żywcem i wybicia jego ochrony. Najprawdopodobniej w zasadzce brało udział niewielu upowców. Ograniczyli się oni do typowej demonstracji zbrojnej i ostrzelania konwoju.

Gdyby ktoś inny dowodził obroną, a Świerczewski zostałby wsadzony do rowu, to najprawdopodobniej by przeżył, wychodząc bez szwanku z opresji. Szybkie wycofanie się oddziału UPA i nie “skonsumowanie” przez niego zasadzki, dało później powody do formułowania najróżniejszych hipotez na temat śmierci Świerczewskiego. Jedna z nich głosiła, że Świerczewski zginał w zamachu przygotowanym przez NKWD. Dowodem na to był fakt, że śmiertelny strzał Świerczewski miał rzekomo otrzymać z tzw. “martwego pola” czyli spoza stanowisk strzeleckich UPA. Taką teorię miał ponoć sugerować ppłk Piotr Szemberg w tajnym raporcie. Był on zastępcą generała d.s. polityczno-wychowawczych i towarzyszył mu w ostatniej inspekcji i w 1948 r. został zwolniony. Nie wiadomo jednak, czy ten raport w ogóle istniał i czy zawierał przekonujące dowody. Gdyby tak było, to NKWD bardzo szybko zamknęłoby usta jego autorowi. Tymczasem zmarł dopiero w 1958 r. na chorobę nowotworową.

Niewygodny dla Stalina

Funkcjonowała też wersja, powtórzona potem w jednym z filmów, że Świerczewskiego zastrzelił strzelec wyborowy, Niemiec, który po wojnie znalazł się w sotni Chrynia. Sprawcą śmierci Świerczewskiego miał być też wywiad amerykański itp.

Wersje te powstawały najprawdopodobniej w celu podkreślenia “patriotyzmu” generała. Faktu, że jako były “dąbrowszczak” był niewygodny dla Stalina.

Tymczasem najbardziej przekonującą wersją jest, że generał zginał w banalny sposób od zabłąkanej kuli.

Wspomniana na wstępie praca współczesnych ukraińskich historyków jest w kwestii Świerczewskiego próbą wyprodukowania kolejnej legendy, która ma potwierdzać heroiczność i waleczność UPA. W ataku na generała sotnia “Chrynia” miała dokonywać cudów waleczności. Sam sotenny miał zniszczyć jedną z tankietek celnym rzutem granatu. Pozostałe tankietki zniszczyli inni “bohaterowie”. Ochrona generała miała najzwyczajniej uciec z placu boju. Generała miał zaś dobić czotowy “Garań”, lejtnant, który zdezerterował z Armii Czerwonej, doświadczony żołnierz, uczestnik wojny fińskiej i znakomity snajper. Na drodze miał pozostać także samochód generała. Zanim spłonął całkowicie upowcy mieli z niego wyciągnąć hełm, płaszcz i furażerkę generała…

Liczą na polskich historyków

Ukraińscy historycy opisując zasadzkę na generała, chcą przypomnieć, jak wielkie “sukcesy” odnosiła UPA w obronie etnicznych ziem ukraińskich i jakim wykazała się bohaterstwem. Chcą zatrzeć wrażenie, że prezentowała ona bardzo niską wartość bojową w starciu z regularnym wojskiem. “Odwagę” wykazywała tylko w bestialskim wyrzynaniu cywilnej ludności polskiej, przy mordowaniu kobiet i dzieci.

Zabójstwo Świerczewskiego jest też, jak można się domyśleć z wywodów ukraińskich historyków, podnoszone jeszcze z jednego powodu. Podkreślają oni, że Świerczewski był współpracownikiem Dzierżyńskiego i Polacy powinni być UPA wręcz wdzięczni za jego zabicie, a nie czepiać się szczegółów. Doskonale zdają sobie sprawę, że w Polsce są historycy bliscy tego poglądu. Fakt, że Świerczewski był bolszewickim politrukiem, nie daje jednak podstaw do tego, by usprawiedliwiać historyczne fałszerstwo.

Marek A. Koprowski

2 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply

  1. amstaf358
    amstaf358 :

    Banderowcy napisali bzdury dążąc do zmitologizowania działań dzielnej UPA i to akurat mnie nie dziwi,ale faktem jest że w relacji dowódcy bezpośredniej ochrony Świerczewskiego por Ankersztajna ,którego rolę i relację komunisci ukryli i to skutecznie na długie lata,stwierdza on wyraznie że po przyjeżdzie wkrótce na miejsce zasadzki naprawionym samochodem dodge gdzie słychać było jeszcze strzały i palił się trawa od pocisków , nie zastał przy leżącym już martwym generale żadnych towarzyszących mu wcześniej oficerów,takich jak miedzy innymi kap Cesarski, ,ppłk Gerhard,gen Prus Więckowski itd…oficerów nie było, za to podoficerowie i żołnierze wszyscy byli na stanowiskach bojowych,Ankersztajn przejoł dowództwo ułożono Świerczewskiego na samochodzie i marszem ubezpieczonym ruszono wobec wycofania upowców do Baligrodu,dopiero po niespełna kilometrze z lasu po lewej stronie wyszli w/w wcześniej oficerowie,dziś nie ulega raczej wątpliwosci że wyżsi oficerowie WP ,ze świty Świerczewskiego na odgłos broni maszynowej UPA,dali po prostu nogę do lasu zostawiając samych żołnierzy z Walterem, Który w tej sytuacji przejoł dowodzenie,dlatego tyle jest różnych kłamstw i relacji z tej zasadzki UPA,komuna świadomie sfałszowała prawdę żeby nie wyszła na jaw prawda o naszym dzielnym LWP….