Pomnik Unii Lubelskiej na Pl. Litewskim w Lublinie

Pierwotny monument wystawiono jeszcze w roku 1569, na polecenie Zygmunta Augusta. Był to czworoboczny obelisk o wysokości 12 łokci, zbudowany z kamienia i cegły, nakryty dachówką; w niszy stały dwa kamienne posągi symbolizujące strony – Polaka i Litwina, bądź – jak podaje inna wersja – Władysława Jagiełłę i królową Jadwigę.

W połowie XVII wieku w bliskości pomnika wybudowany został kościół z klasztorem i szpitalem Bonifratrów. Obelisk został usunięty w 1819 roku w trakcie urządzania ówczesnego placu Musztry i rozbiórki szpitala oraz kościoła Bonifratrów, które w końcu XVIII i na początku XIX wieku popadły w ruinę. W trakcie burzenia budynków zakonnych uległ również zniszczeniu obelisk wystawiony na pamiątkę unii.

Zgodę na wystawienie nowego pomnika uzyskał w listopadzie 1823 roku u władz carskich i za specjalnym zezwoleniem cara Aleksandra I ksiądz Stanisław Staszic. W roku 1824 przystąpiono do pracy. 6 lutego 1825 roku bibliograf i historyk literatury Feliks Bentkowski zaprezentował projekt. Pierwotnie planowano, by na obelisku znalazły się trzy płaskorzeźby: małżeństwo Jagiełły z Jadwigą oraz sejmy horodelski i lubelski. Ostatecznie zdecydowano o umieszczeniu płaskorzeźby Korony i Litwy. Pomnik odlano z żelaza w hutach kieleckich, należących do Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, których powstanie i rozbudowę zainicjował właśnie Staszic. Uroczyste odsłonięcie monumentu odbyło się 26 sierpnia 1826 roku.